Elektrostymulacja jest formą elektroterapii, zabiegiem elektroleczniczym mającym na celu pobudzenie nerwów (w terapii przeciwbólowej) oraz mięśni. Proces ten jest stosowany nie tylko w terapiach leczniczych, ale również dla ujędrniania i modelowania ciała. Zabieg elektrostymulacji przeprowadza się za pomocą specjalnego urządzenia generującego impulsy elektryczne o określonej częstotliwości, amplitudzie i czasie trwania stymulujące mięśnie i nerwy.
Elektrostymulacja TENS / TNS
Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów TENS / TNS jest zabiegiem elektroleczniczym polegającym na wykorzystaniu prądu elektrycznego wytwarzanego przez urządzenie do stymulacji nerwów w celach terapeutycznych. TENS z definicji obejmuje pełen zakres przezskórnie stosowanych prądów wykorzystywanych do pobudzenia nerwów, chociaż termin ten jest często używany do opisania rodzaju impulsów wytwarzanych przez przenośne stymulatory stosowane w celu zmniejszenia bólu.
Urządzenia TENS działają poprzez dostarczanie małych impulsów elektrycznych przesyłanych przez dwie lub więcej żelowe elektrody samoprzylepne połączone ze skórą. Te impulsy elektryczne zalewają układ nerwowy, zmniejszając jego zdolność do przekazywania sygnałów bólowych do rdzenia kręgowego i mózgu. Te same impulsy elektryczne stymulują również organizm do produkcji naturalnych środków przeciwbólowych zwanych endorfinami. Zjawiska te często wykorzystywane są w czasie porodu np. z wykorzystaniem bardzo popularnego wśród pań elektrostymulatora Elle Tens 2.
Zalety stosowania elektrostymulacji TENS
- TENS to nieinwazyjna metoda uśmierzania bólu. Ludzie, którzy doświadczają bólu dzięki TENS mogą zmniejszyć spożycie leków przeciwbólowych, które często uzależniają lub powodują niepożądane skutki uboczne.
- Elektrostymulatory TENS są wygodne z powodu swoich niewielkich rozmiarów, są przenośne i stosunkowo dyskretne. Użytkownicy mogą nosić urządzenie TENS w kieszeni lub przypiąć je do pasa, aby zapewnić sobie natychmiastowy dostęp do „środków przeciwbólowych” przez cały dzień.
Elektrostymulacja EMS
Elektrostymulacja mięśni (EMS), znana również jako elektryczna stymulacja nerwowo-mięśniowa (NMES) jest zabiegiem polegającym na wywoływaniu skurczu mięśni za pomocą impulsów elektrycznych. W ciągu ostatnich kilku lat coraz więcej uwagi poświęca się EMS z wielu powodów: może być ona wykorzystywana jako narzędzie do treningu siłowego dla osób zdrowych i sportowców. Może być wykorzystywana jako narzędzie rehabilitacji i profilaktyki dla częściowo lub całkowicie unieruchomionych pacjentów. Może być wykorzystywana również jako narzędzie testowe do oceny funkcji nerwowych i/lub mięśniowych in vivo. Zabieg stosuje się również jako narzędzie regeneracji powysiłkowej dla sportowców. Impulsy generowane przez elektrostymulator EMS dostarczane są przez elektrody na skórze w pobliżu stymulowanych mięśni. Elektrody są na ogół żelowymi wkładkami przylegającymi do skóry. Impulsy naśladują potencjał działania centralnego układu nerwowego, powodując kurczenie się mięśni.
Przezskórna elektrostymulacja EMS polega na dostarczaniu małych impulsów elektrycznych za pomocą elektrod umieszczonych na skórze, zwykle w okolicach punktów ruchowych mięśni szkieletowych lub bolesnych obszarów ciała. W zależności od prądu elektrycznego (częstotliwość i intensywność) oraz charakterystyki elektrody (wielkość, położenie), można wyróżnić dwie główne kategorie elektrostymulacji EMS:
- Bez skurczów mięśniowych – zwykle nazywana przezskórną elektryczną stymulacją nerwów. Jest ona realizowana głównie przy użyciu stosunkowo niskiego natężenia prądu (na lub poniżej progu czuciowego) w celu złagodzenia bólu poprzez obwody kręgosłupa przekazujące ból (teoria bramek) i uwalnianie endorfiny.
- Wywołująca widoczne skurcze mięśni – nazywana nerwowo-mięśniową stymulacją elektryczną. Stymulacja tego typu jest realizowana na progu pobudliwości ruchowej lub powyżej tego progu, przy użyciu stymulacji, której kliniczne / fizjologiczne konsekwencje to poprawa funkcji nerwowo-mięśniowej i zwiększenie przepływu krwi obwodowej.
Pozostałe rodzaje stymulacji elektrycznej
Istnieje wiele rodzajów stymulacji elektrycznej stosowanych w leczeniu pacjentów z uszkodzeniami i zaburzeniami neurologicznymi. Terminami powszechnie stosowanymi w tego typu leczeniu są:
- NMES (Neuromuscular Electrical Stimulation),
- FES (Funkcjonalna Stymulacja Elektryczna),
- ETS (ang. EMG Triggered Stimulation),
- RETS (Wzajemna stymulacja wywołana przez EMG),
- FES jest powszechnie stosowany, gdy pacjent pracuje nad odzyskaniem sparaliżowanej części ciała, aby można było poprawić lub przywrócić jej funkcję,
- ETS jest stosowany w leczeniu kończyn, które nadal otrzymują częściowy sygnał z układu nerwowego. Urządzenie ETS wykrywa to i wysyła impuls, gdy to nastąpi,
- stymulacja EMG lub elektromiogramowa jest połączeniem biofeedbacku i stymulacji. Opiera się ona na własnej dobrowolnej aktywności mięśniowej klienta lub celowym ruchu. Ta „woluntarna” aplikacja wymaga od pacjenta aktywnego udziału (tzn. skurczu mięśnia) w celu otrzymania stymulacji w danym obszarze,
- stymulacja RETS Reciprocal EMG-Triggered Stimulation jest idealna dla pacjentów, którzy mają trudności z rozluźnieniem lub „wyłączeniem” mięśni spastycznych. Stymulacja jest wyzwalana do pożądanej grupy mięśni (np. prostowników palcowych, prostowników łokciowych itp.), gdy klient rozluźnia przeciwległą grupę mięśni hipertonicznych (np. spastyczne zginacze palców, zginacze łokciowe itp.).
Przeciwwskazania do stosowania zabiegu elektrostymulacji
- wczesny okres uszkodzenia mięśniowego (7-10 dni),
- posiadanie rozrusznika serca,
- choroby serca (arytmia, zawał),
- choroby układu nerwowego (padaczka),
- ciąża,
- karmienie piersią,
- nowotwór łagodny i złośliwy,
- niewydolność naczyń krwionośnych,
- gorączka,
- stany zapalne skóry, tkanek miękkich,
- wypryski (zmiany dermatologiczne),
- obecność w tkankach ciał obcych metalicznych.
Zabiegi TENS i EMS mogą być wykonywane samodzielnie w domu. Należy jednak pamiętać, że przed samodzielnym zastosowaniem elektrostymulacji konieczna jest konsultacja lekarska.
Treści z serwisu tensmed.pl mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.